İMAM SADIK (A.S)’IN YAŞANTISIYLA
İLGİLİ HADİS VE RİVAYETLER
Birinci Bölüm: İmam (a.s)’ın İbadî Siresi
1- İşlerini Dört Temel Üzere Yapması
İmam
sadık (a.s)’a: “İşlerini ne üzere bina ettin?”
dediklerinde buyurdular ki:
“Dört şey üzere bina ettim:
1-
Amelimi, benden başka kimsenin yapmayacağını öğrendim;
bundan dolayı gayret ettim.
2-
Allah Teala’nın benden haberdar olduğunu öğrendin;
bundan dolayı hayâ ettim.
3-
Rızkımı, başkasının yemeyeceğini öğrendim; bundan
dolayı mutmain (rahat) oldum.
4-
İşimin sonunun ölüm olduğunu öğrendim; bundan dolayı
onun için hazırlandım.”[1]
2- Musibetlerde Allah’a Hamd Etmesi
İmam
Sadık (a.s) musibet anında şöyle buyuruyorlardı:
“Hamd Allah’a ki, musibeti dinimde karar kılmadı; hamd
Allah’a ki, isteseydi musibeti bundan daha büyük
kılardı; o iş üzere hamd Allah’a ki, olmasını istedi,
o da oluverdi.”[2]
3- Âl-i Abaya Tevessül Etmesi
Davud-i Rıkkî diyor ki:
“Ben
İmam Sadık (a.s)’dan, duasında genellikle beş kişinin
yani Resulullah, Emir’ul-Müminin Ali, Fatıma, Hasan ve
Hüseyin aleyhim’us- selam’ın hakkı hürmetine Allah’a
ısrar ettiğini ve O’nu çağırdığını duyuyordum.”[3]
4- Allah’a Olan
Aşkı
İmam Sadık (a.s) buyurmuştur ki:
“İnsanlar Allah’a üç şekilde ibadet ederler: Bir grup
Allah’a, O’nun sevabına rağbetten dolayı ibadet eder;
bu haris insanların ibadetidir. Bir grup Allah’a,
cehennem ateşinin korkusundan dolayı ibadet eder; bu
da kölelerin ibadetidir. Ama ben Allah’a, sevgiden
dolayı ibadet ederim; işte bu kerim insanların
ibadetidir.”[4]
5- Malik Bin Hanbel Açısından İmam Cafer Sadık (a.s)
(Malikiyye
mezhebinin imamı olan) Malik, İmam Cafer Sadık (a.s)
hakkında şöyle diyor:
“...Ben bir müddet İmam Cafer Sadık (a.s)’ın yanına
gidiyordum; onu üç halet dışında görmedim: Ya namaz
kılıyordu ya susmuştu veya Kur’ân okuyor ve kendisini
ilgilendirmeyen bir şey hakkında konuşmuyordu. İmam
Sadık (a.s), Allah’tan korkan alim ve kullardan idi.”[5]
6- Su İçerken İmam Hüseyin’i Anması
İmam
Sadık (a.s) buyurmuştur ki:
“Ben
soğuk su içip de İmam Hüseyin (a.s)’ı hatırlamadığım
olmamıştır.”[6]
7- Hz. Mehdi (a.s)’ın Gaybetinden Yakınması
(İmam Sadık (a.s)’ın yaranlarından olan) Sudeyr-i
Sayrefî, uzun bir hadiste diyor ki:
İmam
Sadık (a.s), Hz. Mehdi (a.s)’la ilgili şöyle
buyuruyordu:
“Ey
benim efendim, senin gaybetin uykumu kaçırmış,
yatağımı daraltmış ve kalbimin rahatlığını elimden
alıvermiştir.”[7]
8- Yolculukta Gece Namazı
(İmam Sadık (a.s)’ın ashabından olan) Halebî şöyle
diyor:
“İmam Sadık (a.s)’dan: “Acaba yolculukta soğuk ve
hastalıktan korktuğum zaman, gecenin ilk saatlerinde
gece ve vitir namazlarını kılabilir miyim?” diye
sorduğumda İmam (a.s) buyurdular ki:
“Gecenin ilk saatlerinde bu namazları kılmanın
sakıncası yoktur; ben de böyle yapıyorum.”[8]
9- Dua Elbisesi
Ravi
diyor ki:
“İmam Sadık (a.s)’ın iki sert (yumuşak olmayan)
elbisesi vardı ve evinde o iki elbiseyle namaz
kılıyordu. Allah’tan bir hâcet dilemek (dua etmek)
istediğinde o iki elbiseyi giyiyordu.”[9]
10- Hâcet İstediğinde Secdeye Kapanması
Ravi
diyor ki:
“İmam Sadık (a.s)’ın, önemli bir hâceti (dileği)
olduğunda, namaz ve rükusuz secdeye kapanarak yedi
defa: “Ya erham’er- rahimin” (Ey merhamet edenlerin en
merhametlisi!) dedikten sonra hâcetini Allah’tan
istiyordu.”[10]
11- Kerbela Toprağına Secde Etmesi
(İmam Sadık (a.s)’ın ashabından olan) Muaviye bin
Ammar şöyle diyor:
“İmam Sadık (a.s)’ın, içerisinde Kerbela toprağı olan
ipekten sarı bir torbası vardı. Namaz vakti olduğunda,
o toprağı seccadesine döker ve onun üzerine secde
ederdi.”[11]
12- Kâbe’nin Köşelerine El Sürmesi
(İmam Sadık (a.s)’ın ashabından olan) Cemil şöyle
diyor:
“İmam Sadık (a.s), Kâbe’nin bütün köşelerine dokunarak
(onlara elini sürerek) ziyaret ederdi.”[12]
13- Mağfiret Dilemesi İçin Yanındakileri Kendisinden
Uzaklaştırması
Ravi diyor ki:
İmam
Sadık (a.s), Mültezem’e (Hacer’ul- Esved’le Ka’be’nin
kapısı arasındaki duvara) ulaştığında dostlarına (veya
kölelerine): “Burada Rabbime günahlarımı itiraf etmem
için benden uzaklaşın; burası öyle bir mekandır ki,
günahlarını Rabbine ikrar edip de Allah’tan mağfiret
dileyen her kulu Allah Teala bağışlamaktadır”
buyurdular.”[13]
14- Gecenin Son Saatlerindeki Münacatı
(İmam Sadık (a.s)’ın yaranlarından olan) Abdurrahman
bin Haccaç şöyle diyor:
“İmam Sadık (a.s), gecenin son saatlerinde (Allah’la
münacat etmek için) kalktığında, ev halkının duyması
için sesini yükselterek şöyle dua ederdi: “Allah’ım, (kıyametin)
kahredici korkusuna karşı bana yardımcı ol; kabrin
darlığını bana genişlet; ölümden önceki ve sonraki
hayırlarla beni rızklandır.”
[14]
15- Peygamber (s.a.a)’e Sevgisi
Ravi
diyor ki:
“İmam Sadık (a.s), Resulullah (s.a.a)’i andığı zaman
şöyle derdi: “Babam, anam, canım, kabilem ve âilem ona
feda olsun.”[15]
16- Oruç Tuttuğunda Güzel Koku Kullanması
Ravi
diyor ki:
“İmam Sadık (a.s) oruç tuttuğunda, güzel koku
kullanarak şöyle buyuruyordu:
“Güzel koku, oruç tutanın hediyesidir.”[16]
17- Oruç Tuttuğunda Gül Koklamaktan Kaçınması
Ravi
diyor ki:
“İmam Sadık (a.s) oruç tuttuğunda, hoş kokulu her
çeşit bitki ve gül koklamaktan kaçınıyordu. Bunun
sebebini sorduğumda şöyle buyurdular: “Orucumu (herhangi)
bir lezzetle karıştırmak istemiyorum.”[17]
18- Ramazan Ayına Saygı
İmam
sadık (a.s) buyurmuştur ki:
“Ben
Ramazan ayında yolculuğa çıktığım zaman, ölmeyecek
kadar gıda (güç verecek çok az bir miktar) dışında bir
şey yemem ve doyasıya su içmem.”[18]
İkinci Bölüm: İmam (a.s)’ın İçtimaî Siresi
19- Fakirlere Yardımda Bulunması
(İmam Sadık (a.s)’ın ashabından olan) Hişam bin Salim
diyor ki:
“İmam Sadık (a.s), gecenin bir vaktinde, içerisinde
ekmek, et ve para olan torbasını omzuna alarak Medine
halkının muhtaç kesimine doğru gidip torbanın
içerisindeki gıda maddeleri ve paraları onların
arasında taksim ediyordu; onlar ise İmam (a.s)’ı
tanımıyorlardı. İmam (a.s) vefat ettiğinde artık o
bağışlar kesilince, onları getirenin İmam Sadık (a.s)
olduğunu anlamış oldular.”[19]
20- Kendisine Bir Şey Kalmayacak Derecede Bağışta
Bulunması
(Hadis
ravilerinden olan) Hiyac bin Bestam şöyle diyor:
“Cafer bin Muhammed (İmam Sadık -a.s-), âilesine bir
şey kalmayacak derecede halka bağışta bulunuyordu.”[20]
21- Helal Rızk İçin Çiftçilik Yapması
İmam
Sadık (a.s) buyurmuştur ki:
“Ben
bazı arazilerimde terleyinceye kadar çalışıyorum, oysa
benim yerime çalışacak ve beni çalışmaktan müstağni
edecek fertler vardır; çalışmamın sebebi, Allah
Teala’nın, benim helal rızk arayarak çaba sarf
ettiğimi bilmesi ve görmesi içindir.”[21]
22- Takvaya Davet Etmesi
(İmam Sadık (a.s)’ın ashabından olan) Gıyas bin
İbrahim şöyle diyor:
“İmam Sadık (a.s), birbiriyle kavga eden bir grup
cemaatın yanından geçerken durup üç defa yüksek sesle:
“Allah’tan korkun” diye buyuruyordu.”[22]
23- Yarışa Hazır Olması
(İmam Sadık (a.s)’ın ashabından olan) Hafs bin Buhturî
şöyle diyor:
“İmam Sadık (a.s), ok atışı ve at biniciliğine hazır
oluyordu.”[23]
24- Çocukları Oruç Tutmaya Emretmesi
Ravi
diyor ki:
“İmam Sadık (a.s), çocuklara Ramazan ayında günün bir
kısmını oruç tutmalarını emrediyordu; açlık ve
susuzluğun onlara galip olduğunu görünce, oruçlarını
açmalarını tavsiye ederdi.”[24]
25- Çaba ve Gayrete Tavsiyesi
İmam
Sadık (a.s) buyurmuştur ki:
“Allah’a and olsun ki biz, ancak kendimize
emrettiğimiz şeyi size emrediyoruz. Öyleyse çalışıp
çabalayın ve gayret edin.”[25]
26- Düşmanın İhtiyacını Karşılaması
İmam
Sadık (a.s) buyurmuştur ki:
“Ben
düşmanın ihtiyacını, onu reddedip de benden müstağni
olabilmesi (artık bana ihtiyacı olmaması) korkusundan
dolayı koşarak karşılıyorum.”[26]
27- Hakkı Söylemesi
İmam
Sadık (a.s) buyurmuştur ki:
“Benden, hakkı söylememi istiyorlar! Allah’a and olsun
ki, ölünceye dek sürekli hakkı söyleyeceğim.”[27]
28- İyilik ve Sıla-i Rahmi Tavsiye
Etmesi
İbn-i Sa’d-i Ezudi diyor ki:
“İmam Sadık (a.s)’ın bize en çok tavsiye ettiği şey,
iyilik ve sıla-i rahimdi.”[28]
Üçüncü Bölüm: İmam (a.s)’ın Ahlakî Siresi
29- Emanete
Riayet Etmesi
İmam Sadık (a.s) buyurmuştur ki:
“Eğer Hz. Ali (a.s)’ı kılıçla vurarak onu öldüren
şahıs, beni kendi emini bilerek benden nasihat ve
istişare etmeyi ister ve ben de bunu kabul etmeğe
hazır olursam, mutlaka emaneti ona eda ederim (bu
konuda onu gözetirim).”[29]
30- Mizah ve Tebessümü
(Ehl-i
Sünnetin Malikiyye fırkasının imamı olan) Malik şöyle
diyor: “Ben Cafer bin Muhammed’i (İmam Sadık’ı)
sürekli olarak çok mizah ve tebessüm ederken
görüyordum.”[30]
31- Köleler Gibi Oturması (Tevazusu)
(Hadis
ravilerinden olan) Ebu Hadice şöyle diyor:
“İmam Sadık (a.s) köleler gibi (tevazu ile) oturuyor,
elini yere koyuyor ve üç parmağıyla da yemek yiyordu.”[31]
32- Sabrı ve Teslimiyeti
İmam
Sadık (a.s) bana, tesliyet ve başın sağ olsun demek
için (İmam (a.s)’ın yaranlarından olan) Mufazzal’ın
yanına giderek ona şöyle dememi emretti:
“Biz, İsmail’in (İmam’ın oğlu) ölümüyle karşılaştık,
ama sabrettik; sen de bizim sabrettiğimiz gibi sabret;
biz bir şeyi, Allah da başka bir şeyi isterse, biz
Allah’ın emrine teslim oluruz.”[32]
33- İmam (a.s) Açısından Dünya Makamı
Hafs
bin Gıyas diyor ki:
İmam
Sadık (a.s) bana şöyle buyurdular:
“Ey
Hafs! Dünya menzileti (makamı) benim yanımda bir leş
gibidir; mecbur olduğum takdirde ondan yararlanırım
ancak.”[33]
34- Başkasıyla Birlikte Yemek Yemeği Sevmesi
(İmam Sadık (a.s)’ın yaranlarından olan) Mufazzal
diyor ki:
İmam
Sadık (a.s)’dan şöyle buyurduğunu duydum:
“Her
yemek yediğimde, başka bir insanın da benimle o
yemekte ortak olmasını arzu ediyorum.”[34]
Dördüncü Bölüm: İmam (a.s)’ın Şahsî Siresi
35- Güzel Koku Kullanması
İmam
Kâzım (a.s) buyurmuştur ki:
“İmam Sadık (a.s)’ın secdegahı (secde ettiği yer),
onun güzel kokusuyla tanınıyordu.”[35]
36- Kına Yakması
(İmam Sadık (a.s)’ın ashabından olan) Muaviye bin
Ammar diyor ki:
“İmam Sadık (a.s)’ın, koyu bir kına yaktığını gördüm.”[36]
37- Sakalını Taraması
İmam
Kâzım (a.s) buyurmuştur ki:
“İmam Sadık (a.s)’ın mescitte bir tarağı vardı; namazı
kılıp bitirdikten sonra onunla sakalını tarardı.”[37]
38- Özel Yemeği
(İmam Sadık (a.s)’ın ashabından olan) Abd’ul- A’la
diyor ki:
“İmam Sadık (a.s)’la birlikte yemek yerken İmam (a.s)
cariyesine: “Ey cariye! Bizim meşhur yemeğimizi getir”
diye buyurdular. Derken cariye, içerisinde sirke ve
zeytin yağı olan çanağı getirdi; biz de ondan yedik.”[38]
39- Yemekten Önce Bismillah, Yemekten Sonra İse
el-Hamdulillah Demesi
İmam
Sadık (a.s) buyurmuştur ki:
“Kesinlikle yemeğin hazmı bana ağır gelmemiştir; çünkü
ben hiçbir zaman “Bismillah” demeden yemeğe
başlamadım ve “el-hamdulillah” demeden de
yemekten ayrılmadım.”[39]
40-
Kıbleye Doğru Oturması
(İmam Sadık (a.s)’ın yaranlarından olan) Hammad bin
Osman diyor ki:
“İmam Sadık (a.s)’ın, evinin kapısı önünde kıbleye
doğru oturduğunu gördüm.”[40]
* *
*
Kaynakça:
1-
Kur’ân-ı Kerim.
2-
Kâfî, Kuleyni, Dar’ul- Kutub’il- İslamiyye,
Tahran, H. Ş. 1363.
3-
Keşf’ul- Ğumme, İrbilî, Dar’ul- Ezva’, Beyrut,
Bîta.
4-
Vesail’uş- Şia, Hürr-i Amilî, Dar-u İhya’ut-
Turas, Beyrut, h. k.1411.
5-
Bihar’ul- Envar, Meclisî, Dar’ul- Kutub’ul-
İslamiyye, Tahran, h. k. 1398.
6-
Tuhaf’ul- Ukul, İbn-i Şu’be, Tuba Yayın Ebi,
İstanbul, M. 1996.
7-
Kurb’ul- Esnad, Himyerî, Müesseset’ul- Âl’ul-
Beyt, Kum, h. k. 1413.
8-
Men Lâ Yahzuruh’ul- Fakih, Saduk, Müesseset’un-
Neşr’il- İslamî, Kum, h. k. 1411.
9-
Mişkat’ul- Envar, Tabersî, Müesseset’ul- A’lemî,
Beyrut, h. k.1411.
10-
Tezkiret’ul- Havass, İbn-i Cevzî, Müesseset’ul-
Ehl’ul- Beyt, Beyrut, h. k. 1401.
11-
Deâim’ul- İslam, Kadı Nu’man, Dar’ul- Ezva’,
Beyrut, h. k. 1411.
12-
Mekarim’ul- Ahlak, Tabersî, Müesseset’ul-A’lemî,
Beyrut, h. k. 1392.
13-
Rîcal’ul- Keşşî, Tusî, Danişgah-i Meşhed, H. Ş.
1348.
14-
Uyun-u Ahbar’ir- Rıza-a.s-, Saduk,
Müesseset’ul- A’lemî, Beyrut, h. k. 1404.
